Ocena:

4.5/5 | 2 głosów

Pompowanie substancji łatwopalnych oraz agresywnych chemicznie to proces wymagający nie tylko niezawodnych technologii, ale i pełnej świadomości zagrożeń. W wielu zakładach przemysłowych występują środowiska pracy, w których nawet najmniejszy błąd może skutkować poważnym wypadkiem. To właśnie dlatego fundament bezpiecznej pracy stanowi wybór odpowiednich pomp do chemii, pomp do płynów łatwopalnych, a i łatwopalnych i równocześnie agresywnych chemicznie, czyli dobór materiałów konstrukcyjnych oraz spełnienie wymogów, takich jak certyfikat ATEX. Świadome planowanie i regularne audyty bezpieczeństwa powinny być standardem każdej odpowiedzialnej firmy działającej w strefach Ex.

Czym jest strefa zagrożenia wybuchem (strefa Ex)?

Strefa Ex to obszar, w którym może występować atmosfera wybuchowa, składająca się z mieszaniny palnych oparów, pyłów czy gazów z powietrzem. Do powstania wybuchu wystarczy iskra, gorąca powierzchnia lub niewłaściwie dobrane urządzenie. Klasyfikacja stref Ex dzieli je na strefy 0, 1, 2 (dla gazów) oraz 20, 21, 22 (dla pyłów), co determinuje, jak rygorystyczne środki ostrożności należy zastosować. Pompy do płynów łatwopalnych czy pompy do chemii, które pracują w takich strefach, muszą być zaprojektowane tak, by eliminować wszelkie możliwe źródła zapłonu, od tarcia po iskrzenie związane z ładunkami elektrostatycznymi.

Rola dyrektywy ATEX w doborze urządzeń

Dyrektywa ATEX (ATmosphères EXplosibles) reguluje wszystkie aspekty związane z bezpieczeństwem pracy urządzeń w strefach zagrożenia wybuchem. Obejmuje zarówno producentów sprzętu, jak i użytkowników końcowych. Pompy, armatura, osprzęt elektryczny czy nawet pojedyncze podzespoły muszą posiadać oznaczenie Ex i numer certyfikatu ATEX, potwierdzający ich zgodność z normami. Przykładem takiego rozwiązania są metalowe i uziemialne tworzywowe pompy membranowe z ATEX ARO, które sprawdzają się w aplikacjach, gdzie wymagane jest niezawodne tłoczenie substancji łatwopalnych w zgodzie z rygorystycznymi przepisami. W pompach do płynów łatwopalnych, takich jak pompy membranowe ARO stosuje się materiały, które minimalizują iskrzenie i przewodzą ładunki, co ogranicza ryzyko wyładowań elektrostatycznych. Dobrze dobrane materiały zwiększają trwałość urządzenia, obniżają koszty serwisu i wpływają na całkowite bezpieczeństwo instalacji.

W praktyce oznacza to konieczność ścisłej współpracy z dostawcami, ponieważ każdy element musi być dokładnie opisany, a dokumentacja powinna potwierdzać, że pompa spełnia wymagania konkretnej strefy Ex. Nieprzestrzeganie wytycznych może skutkować nie tylko karami administracyjnymi, ale przede wszystkim realnym zagrożeniem dla życia ludzi.

Dobór materiałów konstrukcyjnych pompy do agresywnych mediów

Nie ma jednej uniwersalnej pompy odpornej na wszystkie chemikalia. Pompy chemoodporne projektuje się pod kątem konkretnych mediów, a także przy uwzględnieniu zarówno odporności korozyjnej, jak i kompatybilności materiałów z parametrami pracy (temperatura, ciśnienie, abrazyjność). Dla kwasów i zasad często wybiera się tworzywa sztuczne, takie jak PP czy PVDF, natomiast dla rozpuszczalników organicznych i agresywnych chemikaliów wysokostopowe stale nierdzewne, stopy niklu lub tytanu.

Pompy bezuszczelnieniowe (np. z napędem magnetycznym) jako najbezpieczniejsze rozwiązanie

Klasyczne pompy często posiadają uszczelnienia, które zużywając się stają się jednym z głównych miejsc powstawania wycieków. W przypadku pompowania substancji łatwopalnych i żrących nawet niewielki wyciek może oznaczać poważne konsekwencje. Dlatego często, zwłaszcza przy pompowaniu cieczy niezabrudzonych, technolodzy decydują się na pompy bezuszczelnieniowe, na przykład z hermetycznym napędem magnetycznym. Dobrym przykładem są pompy bezuszczelnieniowe ze sprzęgłem magnetycznym GemmeCotti, które eliminują kontakt silnika ze strefą pompowania. Dzięki temu cały obieg medium jest całkowicie szczelny. Dodatkowym atutem jest niższy koszt serwisowania, ponieważ brak uszczelnień oznacza mniej elementów zużywających się mechanicznie.

Znaczenie prawidłowego uziemienia pompy i instalacji

W środowisku, gdzie występuje pompowanie substancji łatwopalnych, nie można zapominać o właściwym uziemieniu całej instalacji. Pompy, rurociągi, zbiorniki czy zawory muszą być wykonane z materiałów przewodzących lub wyposażone w systemy odprowadzające ładunki elektrostatyczne. Dodatkowo regularne kontrole stanu technicznego uziemienia powinny być standardem w zakładach chemicznych i petrochemicznych. Właściwe uziemienie zmniejsza ryzyko nagromadzenia ładunków, które mogą być przyczyną iskier, a te w obecności oparów paliw czy chemikaliów są skrajnie niebezpieczne. Odpowiedzialne podejście do tego tematu często decyduje o bezpieczeństwie całej inwestycji.

Systemy monitorowania wycieków i oparów

Nawet najlepiej dobrana pompa i właściwie zaprojektowana instalacja nie wyeliminują całkowicie ryzyka awarii. Dlatego coraz więcej zakładów przemysłowych inwestuje w zintegrowane systemy monitorowania wycieków i oparów. Nowoczesne czujniki natychmiast wykrywają obecność substancji niebezpiecznych w powietrzu lub nieszczelności w instalacji. Systemy te można zintegrować z automatyką sterującą, dzięki czemu w przypadku wykrycia zagrożenia następuje automatyczne odcięcie przepływu, uruchomienie wentylacji lub aktywacja alarmu. Takie podejście znacząco ogranicza ryzyko poważnych incydentów i zwiększa poziom bezpieczeństwa w przemyśle.

Podsumowując, należy stwierdzić, że bezpieczne pompowanie substancji łatwopalnych i chemicznie agresywnych wymaga całościowego podejścia: od wyboru odpowiednich pomp do chemii, przez stosowanie rozwiązań bezuszczelnieniowych, aż po przestrzeganie wymagań dyrektywy ATEX i systematyczne kontrole instalacji. Dopiero połączenie nowoczesnej technologii z wiedzą i procedurami bezpieczeństwa daje pewność, że praca w strefach Ex przebiega bezpiecznie nie tylko dla ludzi i całej infrastruktury zakładu, ale również środowiska.