Uszczelnienia pomp – rodzaje, zastosowania i najlepsze praktyki

Ocena:

5/5 | 1 głosów

Uszczelnienia pomp to elementy, które są kluczowe dla bezpiecznej i efektywnej pracy każdego układu pompowego. Wybór odpowiedniego rodzaju uszczelnienia oraz właściwe praktyki eksploatacyjne minimalizują bowiem ryzyko awarii i przecieków. Czym charakteryzują się zatem poszczególne typy uszczelnień? Jakie kryteria należy wziąć pod uwagę przy ich doborze? Odpowiedzi na te i inne pytania znajdują się w niniejszym artykule.

 

Rola uszczelnienia i konsekwencje jego awarii

Zarówno uszczelnienia czołowe mechaniczne czy wargowe, jak i uszczelnienia dławnicowe pełnią fundamentalną funkcję w zabezpieczaniu pompy przed wyciekami i utratą medium. Zapewniają one bowiem szczelność układu, co jest szczególnie istotne podczas pracy z substancjami niebezpiecznymi czy cieczami agresywnymi. Awaria uszczelnienia może prowadzić do wielu problemów, od zwiększonego zużycia energii, poprzez uszkodzenia mechaniczne, aż do poważnych wycieków, które zagrażają środowisku i bezpieczeństwu pracowników. Co więcej, ewentualna nieszczelność zwiększa tarcie wewnątrz pompy, co wpływa na szybsze zużycie części i obniża efektywność energetyczną całego układu. W przemyśle, gdzie niezawodność pomp jest kluczowa, konsekwencje takie jak przestoje produkcyjne czy konieczność kosztownych napraw stanowią poważne wyzwanie. Dlatego tak ważny jest dobór właściwego uszczelnienia i jego właściwa eksploatacja.

Uszczelnienia mechaniczne – budowa, zasada działania i kluczowe rodzaje

Uszczelnienia mechaniczne to nowoczesne rozwiązania stosowane w pompach przemysłowych, które zapobiegają wyciekom medium pomiędzy obracającym się wałem a nieruchomą obudową pompy. Główne typy to uszczelnienie pojedyncze suche i zwilżane oraz podwójne z barierą cieczową (tandem lub back to back) i mieszkowe.

Podstawowym elementem uszczelnienia mechanicznego są dwa pierścienie ślizgowe o czołach o wysokiej płaskości i gładkości powierzchni. Jeden stały, zamocowany w nieruchomym korpusie pompy, a drugi obrotowy przymocowany do wału pompy, umieszczone względem siebie w mikro odległości. Dociskane są do siebie sprężyną (uszczelnienie pojedyncze i podwójne), lub mieszkiem elastomerowym, ewentualnie metalowym, będącym również uszczelnieniem pomocniczym (uszczelnienie mieszkowe). Ich konstrukcja pozwala na szczelność nawet przy wysokich obrotach i ciśnieniach. Dzięki temu znajdują zastosowanie w pompach o wysokich wymaganiach szczelności i niezawodności.

Uszczelnienia dławnicowe (sznurowe) – tradycja i nowoczesne materiały

W odróżnieniu od uszczelnień mechanicznych, uszczelnienia dławnicowe wykorzystują materiał sznurowy lub taśmowy, który jest ściskany i dociskany do wału przez dławnicę. Choć prostsze w budowie, wymagają regularnej konserwacji i regulacji, aby ograniczyć przecieki eksploatacyjne. Z uwagi na tę cechę, coraz częściej są zastępowane przez uszczelnienia mechaniczne, szczególnie w nowoczesnych pompach.

Tradycyjne uszczelnienia dławnicowe (zwane też sznurowymi) są znane od wielu dekad. Ich konstrukcja jest prosta i umożliwia łatwą regulację szczelności przez dokręcanie dławnicy. Współczesne rozwiązania wzbogacone są o nowoczesne materiały, takie jak grafit, PTFE czy różnego rodzaju elastomery, które znacząco poprawiają właściwości eksploatacyjne i odporność na działanie czynników chemicznych. W miejscach, gdzie pompy pracują z cieczami agresywnymi, takimi jak kwasy czy rozpuszczalniki, zastosowanie takich materiałów jest kluczowe dla utrzymania szczelności i trwałości uszczelnienia. Dodatkowo, w wielu instalacjach stosuje się regularne płukanie uszczelnień, które pozwala na usuwanie zanieczyszczeń i chłodzenie powierzchni uszczelniających. To znacząco wydłuża czas bezawaryjnej pracy. Przykładem szczególnego rodzaju uszczelnień dławnicowych mogą być pompy tłokowe dostępne pod adresem https://www.pompy-przemyslowe.pl/pompy-tlokowe-aro, w których stos pierścieni elastomerowych dociskany jest dławnicą (kielich pompy) eliminując lub ograniczając wyciek produktu pomiędzy tłokiem a cylindrem pompy. Stosowanie wysokiej klasy uszczelnień dławnicowych pozwala na szczelność nawet w trudnych warunkach pracy.

Kryteria doboru odpowiedniego uszczelnienia: medium, temperatura, ciśnienie, prędkość

Dobór właściwego uszczelnienia pompy jest procesem wieloaspektowym. Należy uwzględnić między innymi:

• charakter medium — np. czy są to ciecze agresywne lub zawierające cząstki stałe,
• temperaturę pracy,
• ciśnienie w układzie,
• prędkość obrotową wału pompy.

W przypadku wysokich ciśnień, agresywnych lub wysokolepkich płynów coraz częściej stosuje się podwójne uszczelnienia mechaniczne hydrodynamiczne. W charakterze bariery płynowej stosuje się tu płyny smarujące kompatybilne z pompowaną cieczą. W uszczelnieniach mechanicznych pojedynczych dodatkową ochronę przy pracy w podwyższonych temperaturach stanowią obudowy wypełnione płynem chłodzącym, co zwiększa żywotność uszczelnień. Dla instalacji wymagających precyzji i niezawodności, takich jak elektryczne pompy krzywkowe czy pompy ślimakowe, wybór uszczelnienia musi być dokładnie dopasowany do specyfiki medium i parametrów pracy.

Materiały stosowane w uszczelnieniach – przegląd i zastosowania

Dobór materiałów do uszczelnień ma bezpośredni wpływ na ich trwałość i efektywność działania. Twardość materiałów uszczelniających determinuje ich odporność na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne. Do najczęściej stosowanych materiałów należą:

• węglik krzemu — wysoce odporny na ścieranie i chemikalia,
• ceramika — trwała i odporna na wysokie temperatury,
• grafit — idealny do zastosowań wymagających odporności chemicznej i wysokiej temperatury,
• elastomery i PTFE — stosowane w uszczelnieniach dławnicowych dla elastyczności i odporności na agresywne media.

W pompach ślimakowych oferowanych pod linkiem: https://www.pompy-przemyslowe.pl/pompy-slimakowe-wangen, gdzie medium często ma dużą lepkość i obecne są zanieczyszczenia, stosuje się uszczelnienia o specjalnej konstrukcji i odporności na ścieranie.

Najczęstsze przyczyny awarii uszczelnień i metody zapobiegania

Awaria uszczelnienia pompy przemysłowej może mieć poważne konsekwencje. Jej przyczyną jest z reguły:

• niewłaściwy dobór materiałów do medium i warunków pracy,
• błędy montażowe — niedokładne osadzenie lub zbyt silne dokręcenie,
• brak regularnej konserwacji i serwisowania,
• nieodpowiednie warunki pracy, np. nadmierne ciśnienie lub temperatura,
• zanieczyszczenia i cząstki stałe w medium.

Aby zapobiegać awariom, zaleca się regularne przeglądy, stosowanie odpowiednich praktyk eksploatacyjnych oraz płukanie uszczelnień, które pomaga usuwać osady i chronić powierzchnie uszczelniające. Dobre praktyki montażu i kontrola parametrów pracy znacząco przedłużają żywotność uszczelnień. Warto również zwrócić uwagę na jakość całej instalacji, co można przeanalizować na https://www.pompy-przemyslowe.pl/instalacje.

Dobre praktyki montażu, eksploatacji i konserwacji dla maksymalizacji żywotności

Aby zwiększyć trwałość i niezawodność uszczelnień pomp, należy przestrzegać kilku podstawowych zasad, a mianowicie:

• wybierać uszczelnienia dopasowane do konkretnego medium i parametrów pracy,
• stosować wysokiej jakości materiały o odpowiedniej twardości materiałów uszczelniających,
• montować uszczelnienia zgodnie z zaleceniami producenta, unikając nadmiernego docisku i uszkodzeń,
• regularnie kontrolować stan uszczelnień i przeprowadzać serwisowanie,
• stosować płukanie uszczelnień, zwłaszcza w układach z cieczami agresywnymi.

Podsumowując, należy stwierdzić, że właściwe uszczelnienia pomp to podstawa niezawodnej pracy przemysłowych systemów pompowych. Istnieje powiedzenie, że taka dobra jest pompa jak jej uszczelnienie. Znajomość ich rodzajów i materiałów wykorzystywanych do produkcji, a także stosowanie dobrych praktyk pozwala unikać awarii i minimalizować przecieki eksploatacyjne.